Dış gebelik – Ektopik Gebelik
Dış gebelik tanım olarak rahim iç duvarı olan endometriumun dışında yerleşim gösteren gebeliktir. Bu yerleşim en çok rahim ve yumurtalıklar arası bağlantıyı sağlayan fallop tüplerine olur( %95). Bunun dışında rahim ağzına (servikal gebelik), yumurtalıklara (ovaryan gebelik), karın içerisinde karın zarı üzerine yerleşim (abdominal gebelik) ve geçirilmiş sezeryan skarına yerleşim (sezeryan skar gebeliği) olarak karşımıza çıkar. Nadir olarak heterotopik gebelik görülebilir. Bu durumda da ikiz gebelik söz konusudur. İkzilerden biri rahim içine yerleşmişken diğeri rahim dışına yerleşmesi söz konusu oluyor.
Neden Olur?
Kadın genital yollarında meydana gelmiş daha önce geçirilmiş enfeksiyonlar tüplerde veya yumurtalıklarda hasar gelişimine neden olabilir. Daha önce hasar görmüş alanlara döllenmiş yumurtanın yerleşme ihtimali daha yüksektir. Tubal hasarlanmaya neden olan durumlar, geçirilmiş tubal cerrahiler, geçirilmiş enfeksiyonlar, tüplerin haraketlerini engelleyen ilaç kullanımı veya yerleşim yerlerine göre bazı myomalar da dış gebeliklere neden olurlar. Sigara içimi de yine dış gebelik gelişimine neden olabilen faktörler arasında yer almaktadır.
Önlemek Mümkün müdür?
Tüm nedenleri önlemek mümkün değildir. Fakat genel hijeyenimize dikkat etmek, riskli cinsel birlikteliklerden korunmak (cinsel hastalıklardan korunmak için), gebelik istemi süresince sigarayı bırakmak, herhangi bir ameliyat kadın genital sisteminden geçirilen ameliyatlar sırasında tüpleri korumak alınabilecek önlemler arasındadır. Ama gelişen dış gebeliklerin 2/3’ünde herhangi bir risk faktörü bulunmamaktadır.
Nasıl Tanı Konur?
Dış gebelik tanısını koymak için şüpheci davranmak gerekir. Yarattığı şikayetler düşük oluşumu, yumurtalık kisti yırtılması(rüptürü), gastroenterit (barsak enfeksiyonu) ve apandisit ile karışabilir. Adet gecikmesi, kanama ve karın ağrısı ile gelen tüm hastalarda gebelik testi bakılmalı ve ultrason muayenesi yapılmalıdır. Her zaman dış gebelik yerleşim alanı net olarak görülmez. Düzensiz artış gösteren gebelik hormonu var ve 2000 IU/ml değerini geçmesine rağmen rahim içinde kese görülmüyorsa dış gebelik ihtimali düşünülerek bu yönde tetkikler yapılmalıdır. Düşüklerden ayrımı yapılabilmesi için öncelikle küretaj yapılmalı patolojik incelemesi yapılmalıdır. Kürtaj sonrası beta hcg takipleri tekrar yapılmalı eğer düşüş yok ise dış gebelik tanısı konulmalıdır.
Bazen ilk muayene için gecikmiş hastalarda tüplerin rüptürüne (yırtılmasına) bağlı iç kanama ile de tanı konulabilmektedir.
Tedavide Neler yapılabilir?
Tedavide ilaç (medikal) tedavisi ve cerrahi tedavi uygulanır. Tedavi seçenekleri düşünülürken hastalara göre tercih yapılır.İlaç tedavisinde metotrexat kullanırlır. Kişinin vücut ölçüsüne göre dozu ayarlanır. Ultrasonda görülen gebelik kesesi 3,5cm den büyük ise, oluşan embriyoya ait kalp atışları oluşmuş ise ilaç tedavisinin başarı oranı düşüktür. Yine 5000 ıu/ml den fazla olan beta HCG değerlerinde çoklu doz metotrexat uygulaması gerekebilir, buna dış gebeliği küçültmeye yeterli olmayabilir ve tedavi esnasında rüptür, yani tüplerde yırtılma ile iç kanama gelişebilir. İlaç tedavisinde tam olarak hastalığın geçmesi be beta HCG değerlerinin düşmesi aylar alır. Uzun süreli takip gereklidir.
Yukarıda sayılan bulgularda ve iç kanama ile gelen hastalarda cerrahi tedavi uygulanır. Günümüzde cerrahi tedavi olarak kapalı(laparoskopik) ameliyatlar tercih edilir. Eğer tüpün ortalarına yerleşmiş tüpte çok hasara neden olmuş ise tüpün de ameliyat esnasında çıkartılması seçilmelidir. Eğer gebelik ürünü alınır ve tüp bırakılır ise hasar görmüş tüpte daha sonra tekrar dış gebelik gelişme riski doğacaktır. Ameliyat sonrası hastalar 1 gece hastanede yatırılır. Ertesi gün günlük hayatlarına , 1 hafta sonra iş hayatlarına dönüş yapabilirler. Beta HCG değeri ameliyattan sonra bir kaç gün içinde normal sınırlara gerileyecektir.
