1- Rahim ve idrar torbasında sarkma nasıl oluşur?
Rahimi karın içinde tutan bağ dokular bulunmaktadır. Rahim ağzından kaynaklanan ve yanlarda kemik pelvise uzanan doku yumağı ve yine rahim ağzından kaynaklanan ve omurgaya doğru uzanan bağlar rahim ve vajeni belli bir açıda ve konumda karın içinde tutmaktadır. İdrar torbasının alt kısmında her iki yanlara doğru uzanan geniş bir bağ kılıf mevcuttur. Uretrayı ( mesaneden çıkan idrar borusu) önce pubik kemiğe bağlayan bağ dokusu da idrar kaçırmayı önleyici destek dokulardandır. Mevcut bağ dokuları ve/veya bağların uzandıkları yerlerdeki yırtılmalara bağlı destek dokularında gevşeme ve yer değiştirmeye bağlı olarak rahim ve idrar torbasında sarkma olabilir.
2- Genital organlarda sarkma daha çok kimlerde görülür? Örneğin sık doğum, çoğul doğum neden olabilir mi?
Çok sayıda doğum yapmak, zor doğum yapmak, operatif doğum (vakum veya forceps ile doğum) yapmak , doğumun ikinci evresinin (rahim ağzının tam açık olması ile bebeğin doğumu arasında geçen süre) uzamış olması, iri bebek doğurmak, genital organ sarkması için risk oluşturmaktadır. İleri yaşta bağ doku elastikiyetinin kaybolması da şikayetlerin postmenapozal dönemde daha sık görülmesinin nedenidir.
3- Rahim ve idrar torbası sarkması nasıl belirti verir? Hastalar hangi şikayetlerle doktora gelirler?
Öksürmek, aksırmak, gülmek, ağır bir şeyler taşımak gibi karın içi basıncını arttırıcı manevralar stresle idrar kaçırmaya yol açar. Hasta istemsiz idrar kaçırma şikayeti ile başvurabilir. Mesane tabanı bağ dokusundaki hasarlar sonucunda idrar torbasını yeterli boşaltamama (idrar yaptıktan sonra tekrar tuvalete gitme ihtiyacı) veya sık tuvalete gitme (gündüz 8 kereden fazla) veya tuvalete yetişememe yakınmaları olabilir. Rahimi karın içinde tutan bağlardaki hasarlara bağlı olarak kronik karın veya pelvic ağrı, gece tuvalete sık gitme (bir kereden fazla) şikayetleri olabilir. Bunların yanında sarkan organın vajen dışına çıkması ile (evre 3) ele gelen kitle nedeniyle hekime başvuru olur.
4- Tanı nasıl konur?
Tanıda öncelikle iyi pelvik muayene yapılmalıdır. Pelvis tabanının 3 bölgesi ( ön, orta ve arka) dikkatlice bulgular açısından incelenmelidir. Ön bölümde strese bağlı istemsiz idrar kaçırmasına ait fizik muayene bulguları irdelenmelidir. Orta bölüme ait idrar torbasının sarkması (sistosel) derecesi, paravajinal defekt olup olmadığı belirlenmelidir. Arka bölgeye ait rahim sarkmasının derecesi (uterin desensus), barsakların son kısmının vajene doğru çıkması (rektosel) muayenede araştırılmalıdır.
5- Nasıl bir tedavi yöntemi uygulanır?
Hastalara mevcut durumlarının yaşamlarını nasıl etkilediğini belirlemek için yaşam kalite formları doldurtulur. Aynı muayene bulguları farklı kişilerde değişik şikayetlere neden olabilir. Tedavi isteklerine gore de seçenekler belirlenmelidir. Evren 1 ve 2 durumlar cerrahi gerektirmeyebilir. Ancak kişinin şikayetleri ve yaşam kalitesinden beklentileri önemlidir. Pelvik taban tamiri laparoskopik becerisi 6.seviye operasyonlardır. Özellikle paravajinal defect onarımı, sarkan rahimin mesh (sentetik material) yardımıyla omurgaya tespit edilmesi (histerosakropeksi) laparoskopik olarak yapılabilir. Hasta ameliyat günü veya ertesi gün taburcu edilebilir. Strese bağlı istemsiz idrar kaçırma için minimal invazif yöntemler kullanılmaktadır. Bunlar vaginal yoldan uretranın yukarıya asılmasına yönelik günübirlik cerrahi ile yapılabilecek operasyonlardır. Transobturatuar tape (TOT), transvaginal tape (TVT), needleless sling, mini-sling uygulanabilecek farklı yöntemlerdir.
6- Rahim sarkmasını engellemek için yapılması gerekenler nelerdir?
Bazı kadınlarda doğuştan gelen bağ dokusu gevşekliği vardır. Bu hanımlar üreme çağlarında rahim sarkması gibi şikayetler ile hekime başvururlar. Ancak asıl şikayetlerin şiddetlendiği dönem menapoz sonrası dönemdir. Özellikle östrojen hormonunun bağ dokusundaki elastikiyetinin kaybolması ile destekleyici ve tutucu bağlarda gevşeme görülür. Doğuma bağlı sorunların önlenmesinde pelvik taban kas egzersizleri (Kegel egzersizleri) gebelikte ve sonrasında lohusa döneminde yapıldığında kas gücünün kazanılması ile bazı durumlarda faydalı olmaktadır. Postmenapozal kadınlarda yeterli kas gücü varsa Kegel egzersizleri pelvik kasların güçlenmesi için yapılabilir. Hamileliğinde Kegel egzersizleri yapmış, tahmini doğum ağırlığı fazla olmayan ve kemik pelvis yapısı doğuma uygun olan kadınlarda pelvik bağ dokusu zedelenmesi diğer durumlara gore daha az olmaktadır. İri bebekleri vaginal yolla doğurmak veya güç ve uzun süren doğumların yaptırılması için ısrarcı olmak anne adaylarının sakınması gereken durumlardır.
7- Rahim ve idrar torbası sarkması tedavi edilmezse ne gibi sorunlara yol açabilir?
Rahim sarkması kronik pelvik ağrıya, cinsel ilişkide sorunlara, cinsel birliktelikten haz alamamaya, ağrılı birleşmeye neden olabilir. Vajen dışına çıkan rahim ağzında iç çamaşıra sürtünme nedeniyle ülserler, kanama olabilir. İdrar torbasında ileri derecede sarkma olduğunda idrar tam boşaltılamayabilir, idrar yapmada güçlük ve tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonları olabilir. Ele gelen kitle nedeniyle kadınların günlük yaşantılarında rahat hareket edememeleri nedeniyle yaşam kalitesinde düşme görülebilir.
