Vulvodini, bir enfeksiyon ya da cilt sorunu gibi başka bir sağlık sorunuyla izah edilemeyen dış genital bölgenin ağrısı anlamına gelmektedir. Vulva; kadınlarda dış genital bölgede yer alan iç dudaklar (labia minora),dış dudaklar (labia majora),klitoris, vajinanın giriş bölgesi olan vestibulm ve kızlık zarı (hymen) yapılarını içermektedir. Vulvodini belli bir bölgede olabileceği gibi tüm genital alanı da kaplayabilmekte, hatta bu ağrılar aylarca yıllarca sürebilmektedir. Ağrı bazen adet öncesi dönemlerde daha yoğun olarak yaşanmakta ve hastalar tarafından oldukça can sıkıcı bir durum olmaktadır. Genital ağrı sürekli olabileceği gibi dönem dönem gelip geçen, zonklayıcı, iğneleyici, batma veya yanma şeklinde olmaktadır. Bazen o bölgede bıçak kesiği, açık yaraya tuz basma, asitle yakma şekillerinde de kadınlar tarafından tarif edilebilmektedir. Vulvodini sosyal hayat kalitesini derinden etkiler, cinsel yaşam ve psikolojik sağlık üzerine oldukça olumsuz etkilere sahiptir.
Vulvodini nedenleri nelerdir?
Pek çok nedeni olabildiği gibi vulvodini sebepleri veya oluş şekli hakkında yeterli bilgi henüz bulunmamaktadır. Yalnız en sık sebepler olarak o bölgedeki sinir uçlarının tahrişine bağlı olabileceği gösterilebilir.
- Genital bölge sinirlerinin şişmesi veya yaralanması,
- Vajinal mantar enfeksiyonlarına karşı aşırı duyarlılık,
- Pelvik kas spazmları (Kramp şeklindeki kasılmalar),
- Hormonal bozukluklar,
- Cinsel taciz öyküsü,
- Sık antibiyotik kullanımı,
- Kimyasal maddelere karşı gelişen alerjiler,
- Ailede genetik vulvodinia öyküsü olanlarda daha sık rastlanmaktadır.
Vulvadaki ağrıya neden olabilen bazı durumlar arasında diğer vajinal enfeksiyonlar, atrofik vajinit, liken skleroz, liken planus ya da sabunlar, vajinal spreyler veya fitiller gibi diğer ürünlere karşı gelişen alerjik reaksiyonlar bulunmaktadır. Cinsel yolla bulaşan hastalıklar özellikle (HPV, HSV gibi) ile vulvodinia arasında bir ilişki kanıtlanmamıştır.
Belirtileri nelerdir?
Vulvodininin asıl belirtisi vulvada oluşan ağrı ile başlamaktadır. Bu durum kişiye bağlı olarak farklılıklar gösterebilmektedir. Vulvodini’de ağrı, acı hissi genellikle aniden başlar ve daha sonra ki günler, hatta aylar ve yıllarca devam edebilmektedir. Örnek verecek olursak;
- Bıçak kesiği
- Açık yaraya tuz basma
- Asit basma hissi
- Yanma veya batma
- Kaşıntı
- Şişme
- Zonklama tarzında olabilmektedir.
Vulvodini teşhisi nasıl konur?
Vulvodini teşhisi genelde kadınların ailede genetik öyküsü ile ortaya konulmaktadır. Yapılan jinekolojik muayenede çoğunlukla vulva (dış genital alan) normal görünümde ve bazen hafif kızarıklık ve şişlik olabilmektedir. Çoğunlukla dokunmayla ağrı ve hassasiyet olmaktadır. Bu durum cinsel yaşantıyı etkilemekte, hayat kalitenizi düşürmekte, kişiler arasındaki ilişkilerinizi bozabilmekte, genel kaygı düzeyini arttırabilmekte, öz güveninizi azaltabilmekte ve depresyona yol açabilmektedir. Vulvodini teşhisi konulan hastalara jinekolog doktorlar, nörologlar, ağrı bilimi uzmanları, fizik tedavi uzmanları, cildiye uzmanları, psikiyatr ve psikologlar destek vermektedir.
Vulvodini Türleri
Ağrıyı vulvada ve çevresinde, bölgeye hiçbir şey dokunmasa bile farklı zamanlarda ortaya çıkan ağrıya generalize vulvodini(Yaygın vulvodinia) denir. Vulvanın yalnızca bir bölgesinde ağrı şikayetinin görülmesidir. Özellikle giyilen dar kot ve pantolanlar, fiziki egzersiz, oturma veya cinsel ilişki gibi bası duyusu ve dokunma ağrının şiddetini arttırır. Bu duruma lokalize vulvodini (Bölgesel vulvodinia) denir.
Vulvodini Tedavisi
Vulvodini için birçok tedavi vardır, öncelikli olarak Doktorunuz jinekolojik muayene sırasında, ağrının nerede olduğunu ve ne kadar kötü olduğunu görmek için bir pamuklu bez kullanarak vulva üzerinde ve etrafında farklı noktalara dokunur. Dokunma sırasında bir sorun görürse ya da cilt değişikliği oluşmuşsa biyopsi yapabilir. Yani, doktorunuz vulvadan küçük bir doku parçası alır ve incelemek üzere laboratuvara gönderir. Ayrıca, vulva hücrelerinize daha yakından bakmak için kolposkopi denilen bir muayeneyi de size önerebilir. Diğer önerilen yöntemler ise şunlardır:
İlaçlar; Antidepresanlar, nöbet ilaçları, sinir blokları ve ilaçlı kremlerdir. Bunlar vulva dokusunun hassasiyetini azaltmaya ve kaşıntı esnasında rahatlamaya yardımcı olabilir.
Biyolojik geribildirim; Bu tedavide, pelvik kaslarını nasıl kontrol edeceğinizi ve gevşetebileceğinizi öğrenmenize yardımcı olmaktadır. Kaslarda oluşan gerginlik veya spazmlar vulvadaki ağrının daha da kötüleşmesine sebep olabilir.
Fizik terapi; Belirli fiziksel egzersizler pelvik kaslarını güçlendirmeye yardımcı olabilir.
Östrojen kremleri; Östrojen kremlerini cildinize uygulamak ağrının hafiflemesine yardımcı olabilir.
Ameliyat; Çok hassaslaşan dokunun alınması için nadir durumlarda ameliyat yapılır.
Belirtilerinizi hafifletmek için;
- Vulva bölgenizi her zaman güzelce temizleyin.
- Sabun ve cildi tahriş eden ürünlerden kaçının.
- Bol bol pamuklu giysiler giyin. Özellikle naylon ve nemi cilde yakın tutan diğer kumaşlardan muhakkak kaçının. Çünkü tahrişe sebep olabilir ve enfeksiyon başlangıcına ortam sağlayabilir.
- Sıcak banyodan kaçının ve vulvayı yıkamak için sabun veya banyo ürünlerini sakın kullanmayın. Sadece suyla yıkayın ve hafifçe kurulayın.
- Kaşıntı ve ağrıyı soğuk suyla kompres yada soğuk banyo yaparak hafifletin. Bölgeyi kesinlikle kaşımayın.
- Cinsel ilişki esnasında tahrişi azaltabilmek adına su bazlı bir kayganlaştırıcı kullanın.
- Bisiklete veya ata binmek gibi vulvayı tahriş edebilecek egzersizleri sınırlı tutun.
Vulvodini Fiziksel ve Psikolojik Etkileri
Vulvodini gündelik hayatınızda, sosyal aktivitelerinizde ve cinsel hayatınızda sizi olumsuz yönde etkilemektedir. Ancak, hayatınızı tehtid edici bir sağlık sorunu kesinlikle değildir. Cinsel yaşantınızın ağrılı ve acılı oluşu (disparoni) partner ilişkisini ve vücut imajını zedelemekte, kişinin kendisini kötü hissetmesine yol açmakta ve depresyona zemin hazırlamaktadır. Vulvodini sorunu yaşayan kadınlar egzersiz yapamama, eşleriyle cinsel ilişki yaşayamama, sosyal hayatlarında kısıtlanma, iş yerine gidememe gibi problemlerle karşı karşıya kalmakta ve hayat standartları oldukça düşmektedir. Bu durumda bazen bunalabilir, kendinizi yorgun ve öfkeli hissedebilirsiniz. Bunlar gayet normaldir. Vulvadaki ağrıyla yaşamak stresli olsa da, güzel olan tek şey, kendinizi daha iyi hissetmek için birkaç basit şey yapabilirsiniz.
Örneğin;
Bir danışmanlık hizmeti alarak, duygu ve endişelerinizi ifade etmenizi ve vulvadaki ağrıyla başa çıkmanın yeni yollarını öğrenmenizi sağlar. Cinsel ilişki esnasında size ve partnerinize ağrıya neden olmadan yollar bulmakta yardım edebilir. Ruh halinizi, düşüncelerinizi, aktivitelerinizi ve ağrıyı etkileyen ilaçları takip edebilmek adına ağrı kaydı tutabilirsiniz. Özellikle, doktorunuza tedaviniz için gittiğinizde size en iyi yolu bulmakta yardımcı olacaktır. Gevşeme ve nefes egzersizleri yaparak stresinizi azaltabilir, zihninizi ve kaslarınızı rahatlatabilirsiniz. Ayrıca sosyal olmak, kendinizi daha iyi hissetmenize, vulvodiniyle, hayatın zorluklarıyla nasıl başa çıkabileceğinizde yardımcı olacaktır.
